Nawigacja

Z kroniki szkolnej Historia Błażkowej Z archiwum Wiadomości z wywiadów

O szkole

Historia Błażkowej

Po raz pierwszy Błażkowa wymieniana jest w dokumencie z 1353 r. Została wtedy nadana przez króla Kazimierza Wielkiego rycerzom: Piotrowi, Chodkowi i Ostaszkowi. Początkowo nazywano ją Błażkową Wolą. W 1360 r. otrzymała prawo niemieckie średzkie. W 1437 r. właścicielem wsi był Andrzej Czuryło podkomorzy halicki. W 1491 r. był tu młyn, karczma i stawy rybne. Pewne dochody przynosił też czynsz pobierany przy przewozie nad Wisłoką. W 1581 r. wieś pozostawała nadal wśród włości Czuryłów (gałąź rodu Gorayskich). Była dużą wsią liczącą 17 łanów kmiecych, 14 zagrodników bez roli, 8 komorników z bydłem, 3 bez i aż 9 rzemieślników. Dla porównania w niedalekim miasteczku Kołaczyce było wówczas zaledwie 4 rzemieślników i 1 kijak (rzeźnik). W okresie od XIV do XVIII w. Błażkowa należała do parafii Brzostek (niekiedy zaliczano ją do okręgu filialnego w Kleciach). Przed 1595 r. była tu kaplica mszalna sprofanowana przez Czuryłów, którzy przyjęli kalwinizm.
     W XIX w. kilku chłopów z Błażkowej brało udział w walkach narodowo-wyzwoleńczych. W kampanii napoleońskiej uczestniczył jako kanonier niejaki Próchnik. Natomiast w powstaniu styczniowym poległ w bitwie pod Jawornikiem (24.IV.1864 r.) pochodzący stąd uczeń tarnowskiego gimnazjum Pacana. Aktywną działalność niepodległościową wykazywała miejscowa szlachta. Do organizacji spiskowej przygotowującej powstanie w 1846 r. należał posiadacz cząstkowy wioski Bochniewicz oraz aktuariusz Kajetan Smoczyński prowadzący agitację wśród chłopów. 20 lutego Bochniewicz, jego trzej synowie i przybyli tu z myślą udania się do oddziałów powstańczych bracia Gumińscy z Kiełkowa zostali uwięzieni przez chłopów. Następnego dnia odstawiono ich do cyrkułu w Jaśle. Ten sam los spotkał Kajetana Smoczyńskiego i 62 letniego rządcę szóstej części wsi Stradomskiego.
     W okresie okupacji hitlerowskiej ludność należała do AK. Partyzanci pochodzący stąd brali udział w akcji pod Gilową Górą (17.VIII.1944).

Zabytki
     Do wioski można dojechać autobusem z Jasła lub dojść pieszo z Brzostku przez Skurową (droga żwirowana - możliwość dojazdu samochodem). Ostatnio na Wisłoce przy żwirowni w Kleciach położono most pontonowy, który także umożliwia przejście na drugą stronę rzeki, skąd do Błażkowej jest już bardzo blisko. Idąc tą drogą (lub od Skurowej) dochodzimy do ostrego zakrętu tzw. "starej drogi". Po jego zewnętrznej stronie stoi w otoczeniu jarzębin murowana kapliczka słupowa, trzykondygnacyjna, zwieńczona krzyżem. We wnęce umieszczono figurę Matki Bożej Niepokalanie Poczętej. Niżej na szklanej tabliczce widnieje napis:

BOGU I MATCE NAJŚWIĘTSZEJ
ZA OCALENIE I POWRÓT
DO DOMU Z WROCŁAWIA
W 1945 R. Z OBOZU
Z WDZIĘCZNOŚCIĄ TEN
POMNIK WZNOSZĄ
BŁAŻKOWIANIE

     W niewielkiej odległości po przeciwnej stronie drogi zachował się "stary dwór" pełniący dziś rolę budynku gospodarczego. Rzuca się w oczy korzystne do obrony uformowanie terenu (wyraźne wały ziemne od strony północnej i zachodniej). U podnóża wałów biegnie droga, która łączyła niegdyś Klecie z Bieczem, niedaleko zaś znajdował się bród na Wisłoce. Na podstawie tych okoliczności F. Kotula wysunął hipotezę, według której miało tu istnieć obronne fortalicjum. Nieco bliżej pomnika "wrocławskiego" położone jest wzgórze nazywane "kościeliskiem". Tradycja ludowa utrzymuje, że stał tam kościół zniszczony przez Szwedów. Być może należy to połączyć z przekazem wizytacyjnym z 1595 r. wspominającym o kaplicy mszalnej w Błażkowej.

   

Idąc starą drogą - przez wąwóz oddzielający wspomniane wyżej obiekty dochodzimy do murowanej kapliczki zbudowanej na planie prostokąta, zwieńczonej trójkątnym frontonem. Ostrołukowy otwór drzwiowy zamknięty jest bramką wykonaną z drewnianych listewek. Wewnątrz znajduje się barokowo-ludowa rzeźba św. Jana Nepomucena. "Stara droga" prowadzi dalej na południe, łącząc się z drogą Jasło - Jodłowa. Przy krzyżówce znajdują się obecnie magazyny Kółka Rolniczego. W miejscu tym stał dwór rozebrany po II wojnie światowej. W 1942 r. Niemcy zabili tu 4 partyzantów, których pochowano na cmentarzu w Brzyskach. Właściciel dworu przysłany przez władze okupacyjne został w następstwie tego zlikwidowany.
     Od kapliczki przy "starej drodze" skręcamy na zachód. Droga polna przecina drogę Jasło - Jodłowa i prowadzi do przysiółka Biedoszyce. Rozciągają się stąd ładne widoki na Brzostek i Liwocz. W odległości około 1,5 km od drogi asfaltowej w przysiółku nazywanym "Sorys" na skraju zagajnika stoi murowana kapliczka otoczona metalowym ogrodzeniem. Została ona przebudowana po II wojnie światowej. Posiada wąskie, przeszklone górą drzwi i wąskie, zamknięte półkoliście okna. Na kamiennej mensie ustawiono drewnianą figurę Matki Bożej z Dzieciątkiem stojącym na kuli ziemskiej. Na głowy obu postaci włożono blaszane korony. W pobliżu kapliczki miały się kiedyś znajdować zabudowania folwarczne.
     Polnymi drogami kierując się na północ schodzimy do drogi prowadzącej do Dębowej. Stoi przy niej wzniesiony w 1982 r. kościół parafialny. Po przeciwnej stronie znajdują się drogowskazy ustawione przez Austriaków w 1916 r. wskazujące drogę do cmentarzy wojskowych nr 219 i 229. Ten ostatni położony jest już w Skurowej (przysiółek Granice) i tam będzie o nim mowa. Na cmentarzu nr 219 pochowano 36 żołnierzy. Obecnie znajduje się on w opłakanym stanie - pozostały właściwie tylko ślady kamiennego ogrodzenia. Metalowe elementy zostały rozkradzione, nagrobki powywracane, a tablica z głównego pomnika rozbita. Dewastacji cmentarza dokonano po II wojnie światowej.
     Przy drodze prowadzącej do cmentarza spotykamy widoczną z dala dużą kapliczkę domkową. Wybudowała ją w XIX w. Tekla Pacana (wcześniej kapliczka stała po przeciwnej stronie drogi). Kaplica otoczona jest drewnianym płotem. Posiada duże gotyckie drzwi i takież okna. Drzwi zostały wykonane z drzewa, górą przeszklone. Zwieńczenie kaplicy stanowi trójkątny szczyt z wnęką, w której umieszczono krzyż. Wewnątrz kaplicy na mensie ołtarzowej wykonanej z cegły i drewna znajduje się pięć dużych rzeźb ludowych o charakterze barokowym. Najokazalszą jest rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem stojącym na kuli ziemskiej. Maryja depcze głowę węża trzymającego w paszczy jabłko. Pozostałe rzeźby przedstawiają: św. Jadwigę (ze szkatułą), św. Józefa z Dzieciątkiem, św. Tomasza Apostoła i św. Teklę.
     Po powrocie do głównej drogi idziemy w stronę Dębowej. Po lewej stronie zauważamy drewniany budynek pełniący niegdyś rolę kaplicy mszalnej (dojazdowa z Brzysk). Przed nią odchodzi polna droga w lewo. W jej sąsiedztwie za potokiem Idźwinka na wysokiej skarpie górującej nad domem Mariana Węgrzyna znajduje się śliczna XIX-wieczna kaplica. Została zbudowana na planie prostokąta, zamknięta półkoliście, pobielona. We frontonie umieszczono ozdobne kolumny podtrzymujące trójkątny szczyt. Znajduje się w nim wnęka z rzeźbą św. Piotra. Wewnątrz kaplicy zachowały się barokowe rzeźby: Matki Bożej z Dzieciątkiem na półksiężycu, św. Agaty i św. Franciszka z Asyżu. W bocznych wnękach umieszczono nieco mniejsze postacie św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem i księgą oraz św. Jana Nepomucena trzymającego krzyż. Znajduje się tu także mniejsza figura Matki Bożej i stojąca pasyjka. Legendy ludowe wiążą powstanie kaplicy z nieokreślonym bliżej muzykantem, który miał być jej fundatorem. Inne mówią, że została zbudowana na jego cześć, a pod ołtarzem zamurowano skrzypce. W sąsiedztwie kapliczki nad potokiem Idźwinka przy polnej drodze starsi mieszkańcy wskazują miejsce, w którym wykopywano ludzkie kości. Tradycja utrzymuje, że był tu cmentarz  -  pozostałość wojen szwedzkich.
     Przy drodze do Dębowej znajdują się ponadto dwie murowane kapliczki słupowe. Umieszczono na nich napisy fundacyjne, które dziś są już nieczytelne.
     Z Błażkowej można dojść polnymi drogami na Liwocz. Można też udać się do cmentarza wojennego w Skurowej (około 1,5 km) i stąd wrócić do Brzostku (około 2,5 km).

Przedruk z książki "Brzostek i Okolice" ks. Bogdana Stanaszka

Wiadomości

Kontakt

  • Zespół Szkolno - Przedszkolny w Błażkowej
    Błażkowa 125
    38-212 Brzyska
  • (013)4460102

Galeria zdjęć